Ekvador, son yılların en ağır elektrik krizlerinden birini yaşıyor. Neredeyse iki aydır ülke genelinde enerji sadece günde birkaç saat sağlanabiliyor. Bu kesintiler, üretimden eğitime, küçük ve orta ölçekli işletmelerden gündelik hayata kadar her alanda hayatı durma noktasına getirdi. Ekim ayında sadece elektrik kesintileri nedeniyle 3.600 işçinin işini kaybettiği, fabrikaların kapandığı ve ülkenin hızla bir ekonomik felakete sürüklendiği bildiriliyor. Güvenlik ise ayrı bir kaygı konusu: Elektrik kesintileri uzadıkça gece karanlığı suç oranlarının artmasına yol açıyor.
Halkı Krize Sürükleyen Özelleştirme Planları
Devlet Başkanı Daniel Noboa liderliğindeki neoliberal hükümet, bu krizi çözmek yerine, enerji sektörünün özelleştirilmesi gerektiğini savunarak durumu fırsata çevirmeye çalışıyor. Hükümetin savunmasına göre kriz, kamuya ait elektrik üretim şirketlerinin yetersizliği ve devletçilikten kaynaklanıyor. Kamuoyuna yapılan açıklamalarda, çözüm olarak devletin elindeki elektrik işletmelerinin özel sektöre devredilmesi gerektiği söyleniyor. Hükümet, medyayı kullanarak bu yönde geniş bir kampanya başlattı ve halka “Tanrı’dan yağmur istemekten başka çare olmadığını” öne sürerek özel sektöre geçişin zorunlu olduğunu anlatıyor.
Komşu Ülkelerde Kriz Yönetimi ve Ekvador’un Yetersizliği
Ekvador’daki elektrik krizinin başlıca sebebi olarak kuraklık gösterilse de komşu ülkeler olan Kolombiya, Peru ve Şili’de benzer doğa koşullarına rağmen büyük elektrik kesintileri yaşanmıyor. Uzmanlar, Ekvador hükümetinin bu felaketi önlemek için yeterli adımları atmaktan aciz olduğunu, bu yetersizliği ise sabotaj ve insan hataları gibi bahanelerle örtmeye çalıştığını belirtiyor.
Özelleştirme ile Şirketlere Ayrıcalık Tanınıyor
Başkan Noboa, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası’nın desteğiyle, elektrik sektörünü özelleştirmeye yönelik yasa tasarısını ulusal meclise sundu. Bu yasa ile özel şirketlere, devlete sattıkları elektriğin tahsilat garantisi veriliyor. Ayrıca, enerji dağıtım şirketlerine özel üretim şirketleri ile uzun vadeli elektrik alım anlaşmaları yapma yetkisi tanınıyor. Bu hamle ile özel sektörün çıkarları devlet eliyle güvence altına alınıyor ve enerjiye geçiş süreçlerinde özel şirketlere büyük avantajlar sağlanıyor.
Fahiş Faturalar, Artan Maliyetler
Özelleştirme planlarının gerçekleşmesi durumunda elektrik fiyatlarında ciddi bir artış bekleniyor. Şu anda Ekvador’da hane halkının ödediği ortalama elektrik fiyatı kilovat-saat başına 9 cent civarında. Ancak özelleştirme yanlıları bu fiyatın en az 15 cent olmasını öneriyor. Örnek olarak, devletin Karadeniz Holding’e ait Karpowership gemisinden kilovat-saat başına 14,35 cent ile elektrik satın alması gösteriliyor. Bu tarifelerin hayata geçmesi, hane halkının faturalarının neredeyse iki katına çıkması anlamına geliyor.
Halk Ekonomik Çöküşün Eşiğinde
Ekvador hükümetinin harcamaları arasında reklam, medya, enerji ithalatı ve diğer alanlar için yapılan yüksek ödemeler dikkat çekiyor. Yıl içinde reklama 12 milyon dolar, medyaya 137 milyon dolar, Karadeniz Holding’e ait enerji gemisi için 179 milyon dolar, halk oylamaları için 60 milyon dolar ve sözde kriz çözümü için toplam 1 milyar 388 milyon dolar harcandığı açıklandı. Tüm bu harcamalara rağmen ülkeye somut bir çözüm sunulamamış durumda. Ekonomik çöküşe sürüklenen halk ise, kesintilerin yaşandığı her saat ülkenin 13 milyon dolarlık kayıp yaşadığına dikkat çekiyor.
Halk Sokağa Dökülüyor: “Noboa İstifa!”
Elektrik krizini çözmekte başarısız olan Başkan Noboa, kesintileri sonlandırmak için tek çareyi yağmur duasında bulurken halk giderek daha da öfkeleniyor. Ekvador’un dört bir yanında “Fuera Noboa!” (Noboa defol!) sloganları ile sokak gösterileri düzenleniyor. Tepkilerin artmasına karşın hükümetin politikalarının değişmesi beklenmezken, krizin büyümesi ve özelleştirme planlarının uygulanması durumunda toplumsal huzursuzluğun daha da derinleşeceği tahmin ediliyor.