İHD ve kayıp yakınlarının eyleminde, Kürt sorununun çözümü için 1990’lı yıllardaki faili meçhul cinayetlerin aydınlatılması gerektiği vurgulandı. İHD Diyarbakır Şube Başkanı Ercan Yılmaz, Kürt sorununun çözümünün 1990’lı yıllardaki faili meçhul cinayetlerin aydınlatılmasıyla gerçekleşebileceğini vurguladı. Dönemin İçişleri Bakanı Mehmet Ağar’ın da aralarında olduğu bazı isimlerin yargılandığı JİTEM Davası’nda beraat kararının onanmasına tepki gösteren Yılmaz, “Mücadeleyi sürdüreceğiz” dedi.
‘Gözümün Önünde Aldılar’
Gözaltında kaybettirilen Fehmi Tosun’un eşi Hanım Tosun, “Kayıpların hikâyesini herkes biliyor. Fehmi gözümün önünde gözaltına alındı. Aracın plakasını ben kendim aldım. Elimizde, İstanbul’da, kapımızın önünde alındı. Onlar faili meçhule gitmedi. Her sokakta devletin boğazına yapışacağız. 29 yıldır ben Galatasaray Meydanı’nda seslendim. Burada da sesleniyorum; failler bulunsun” çağrısı yaptı.
“Eşime ne oldu?” diye soran Tosun, şunları söyledi: “Eşim suç işlemişse yargılansaydı. Ama yargısız infazı hak etmedi. Neden beni 5 yetim çocukla baş başa bıraktınız? Benim gözlerimin önünde eşim alındı. Eşim ‘beni kaçırıyorlar yetişin’ diye bağırdı. Ben beyaz Torosların insanları nasıl kaçırdığını biliyorum. Devlet demokrasi istiyorsa, Galatasaray Meydanı ve Koşuyolu Parkı’na baksın. Eşimin mezarına çiçek bırakmaya hakkım yok mu? Haksızlığa karşı meydanlardaydım, meydanlarda kalmaya devam edeceğim.”
Fehmi Tosun’un Hikâyesi
İHD Amed Şubesi Kayıplar Komisyonu üyesi Berfin Elçi, İstanbul Avcılar’da 19 Ekim 1995’te kaybettirilen Fehmi Tosun’un hikâyesini okudu. Hikâye şu şekilde: “35 yaşındaki 5 çocuk babası Fehmi Tosun, Licê’nin Licok köyünde yaşıyordu. Siyasal şiddetin binbir halinin mekânı olan Licê ve köylerinde ağır bir baskı ortamı vardı. Tosun Ailesi bu baskı ortamında ağır bedeller ödedi. Köylerinde yaşama olanakları yok edilen Tosun ailesi İstanbul’a göç etmek zorunda kaldı. Fehmi Tosun, 19 Ekim 1995 sabahı yakın arkadaşı Hüseyin Aydemir ile birlikte Avcılar’daki evinde kahvaltı etti. Kahvaltı sonrası birlikte evden ayrılan iki arkadaş bir daha geri dönemedi. Fehmi Tosun akşam saatlerinde silahlı, telsizli, sivil giysili üç kişi tarafından 34 UD 597 plakalı beyaz Renault araçla evinin önüne getirildi. Bu kişilerle evin bahçesine doğru ilerlerken kendisini gören eşi ve çocuklarına ‘Beni öldürecekler!’ diye bağırdı. Onlar Fehmi’nin yanına koşunca zorla araca bindirilerek götürüldü. Olaya mahalleliler de tanık oldu.
Gözaltı Kabul Edilmedi
Hemen Avcılar Karakolu’na giden Hanım Tosun olanları anlattı, eşini kaçıran aracın plakasını verdi ve duruma müdahale edilmesini istedi. Plakayı kontrol eden ve telefonla görüşmeler yapan polisler ‘Bizim yapacağımız bir şey yok’ dedi. Hanım Tosun ve İHD tüm yasal yollara başvurdu, olayı hükümetin ilgili birimlerine ve kamuoyunun gündemine taşıdı. Ancak Fehmi Tosun’un gözaltına alındığı kabul edilmedi ve kendisinden bir daha haber alınamadı.
Zaman Aşımı Kararı
İç hukuktan sonuç alınamayınca dava AİHM’e taşındı. 2003 yılında sonuçlanan davada hükümet AİHM’e verdiği savunmada ‘Hükümetimiz Fehmi Tosun’un kaybolması olayının meydana gelmesinden dolayı üzgündür. Bir kimsenin kaybolması olayı hakkındaki soruşturmanın eksik yapılmasının, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2’nci maddesinin ihlalini oluşturduğu kabul edilmektedir’ dedi. Ancak AİHM’de Fehmi Tosun’un yaşam hakkı ihlali ile ilgili devletin sorumluluğunu kabul eden AKP iktidarı Fehmi Tosun dosyasında etkin bir soruşturma yapılmasını sağlama yükümlülüğünü yerine getirmedi. Zaman aşımından takipsizlik kararı verilen dosya kapatıldı. Takipsizlik kararlarına yapılan itirazlar reddedildi. İdari ve yargısal yollarının tamamını tüketen aile, Anayasa Mahkemesine yaptığı bireysel başvurudan da sonuç alamadı.
Fehmi Tosun’un gözaltında kaybedilişinin 29’uncu yılında talep ediyoruz: Devlet, Fehmi Tosun’un akıbetine dair derhal etkili soruşturma yapma yükümlülüğünü yerine getirsin, suçtan sorumlu olanları tespit edip cezalandırılmalarını sağlasın. Kaç yıl geçerse geçsin; Fehmi Tosun için, tüm kayıplarımız için, adalet istemekten, devletin evrensel hukuk normları içinde hareket etmek zorunda olduğunu hatırlatmaktan vazgeçmeyeceğiz.”
Batman
Batman’da İHD ve kayıp yakınları, eylemlerinin 655’inci haftasında Gülistan Caddesi’nde bulunan İnsan Hakları Anıtı önünde açıklama yaptı. İnsan hakları savunucularının yanı sıra kayıp yakını ve siyasi parti üyesi eyleme katıldı. İHD Batman Şube yöneticilerinden Sinan İslam Gegin, kayıpların akıbetini sormaya devam edeceklerini belirterek, “Bizler, çocuklarımızın, eşlerimizin, kardeşlerimizin akıbetini öğrenmek için adalet istiyoruz. Ölülerimizin yasını tutabilmek, onları insan onuruna yakışır bir şekilde ve usulünce defnedebilmek için adalet istiyoruz. Her hafta alanlardan faili meçhul cinayetlerin faillerinin yargı önüne çıkarılarak cezalandırılmasını ve kayıplarımızın akıbetinin açıklanmasını istiyoruz” dedi.
İnsel’in Hikâyesi
Gegin, 25 Eylül 1999 tarihinde Siirt’in Kurtalan ilçesinde kaçırılan ve kendisinden bir daha haber alınamayan Şehmus İnsel’in hikâyesini anlattı. İnsel’in ağabeyi Mehmet Şah İnsel’in anlatımları şöyle: “Kardeşim Fatih lisesinde okuduğu dönem Hizbullah örgütü içinde yer almıştı. Yaklaşık 2 yıl önce örgütle bağını koparmış ve açık öğretimle ilgileniyordu. Kardeşim açık öğretim kazanmıştı. Dersleri ile ilgileniyordu. Bu arada onu evlendirdik. Evlenme işlemlerini yapmak üzere Kurtalan Nüfus Müdürlüğü’ne birlikte gittik. Nüfus müdürlüğünde kardeşimin jandarma tarafından arandığını söylediler. Jandarmaya birlikte gittik. Bize Batman Emniyet Müdürlüğü’nden faks gelene kadar bekleyin dediler. Orada uzunca bir süre bekledikten sonra faks geldi. Kardeşimi Kurtalan Cumhuriyet Savcılığı’na sevk ettiler. Savcılık kardeşimi serbest bıraktı. Bu olaydan bir hafta sonra 25.09.1999 tarihinde kimliği belirsiz iki şahıs tarafından ‘Müslüman cemaati seni çağırıyor’ denilip götürülmüş ve 25.09.1999 tarihinden beri kendisinden bir daha haber alınamamıştır. Şehmus, 1999 yılında Kurtalan’da kaybedildi’ şeklinde anlatımda bulunmuştur.” (MA)