Onur Haftası, her yıl Haziran ayında dünyanın birçok yerinde kutlanan ve LGBTİ+ bireylerin haklarını savunmak ve görünürlüklerini artırmak için düzenlenen bir dizi etkinliktir. Bu haftanın tarihi, 1969 yılında New York’ta gerçekleşen Stonewall Ayaklanması’na dayanmaktadır. Stonewall Ayaklanması, LGBTİ+ hakları hareketinin önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve Onur Haftası da bu tarihi anmak ve LGBTİ+ bireylerin mücadelesini onurlandırmak için kutlanır.
Onur Haftası’nın Tarihi
28 Haziran 1969 gecesi, New York’un Greenwich Village semtindeki Stonewall Inn adlı bir barda polis baskını gerçekleşti. O dönemde eşcinsellere yönelik ayrımcılık ve şiddet yaygındı ve Stonewall Inn gibi barlar, LGBTİ+ bireylerin kendilerini ifade edebilecekleri ve özgürce sosyalleşebilecekleri ender mekanlardan biriydi. Polis baskınına karşı öfkeli olan bar müşterileri ve mahalle sakinleri polise direndi ve bu olay Stonewall Ayaklanması olarak tarihe geçti. Ayaklanma birkaç gün boyunca devam etti ve LGBTİ+ hakları hareketinin yükselişine ivme kazandırdı.
Bir yıl sonra, 1970 yılında, Stonewall Ayaklanması’nı anmak için ilk Onur Yürüyüşleri New York, San Francisco ve Los Angeles’ta düzenlendi. Bu yürüyüşler büyük ilgi gördü ve Onur Haftası geleneği böylece başladı.
Onur Haftası’nın Önemi
Onur Haftası, LGBTİ+ bireylerin haklarını savunmak ve görünürlüklerini artırmak için önemli bir fırsattır. Bu hafta boyunca düzenlenen etkinlikler, LGBTİ+ bireylerin yaşadığı ayrımcılık ve eşitsizliklere dikkat çekmeyi, LGBTİ+ haklarının korunması için gerekli olan yasal ve sosyal reformları savunmayı ve LGBTİ+ bireylerin dayanışmasını ve gururunu kutlamayı amaçlar.
Onur Haftası, LGBTİ+ bireyler için sadece bir kutlama değil, aynı zamanda bir protesto ve savunuculuk haftasıdır. Bu hafta, LGBTİ+ bireylerin hala birçok ülkede ayrımcılık ve şiddetle karşı karşıya olduğunun ve eşit haklara sahip olmak için mücadele etmeye devam ettiklerinin altını çizer.
Türkiye’de Onur Haftası Yıl Yıl Önemli Gelişmeler:
Türkiye’de ilk Onur Yürüyüşü 2003 yılında İstanbul’da düzenlendi. O zamandan beri her yıl Haziran ayında İstanbul ve Türkiye’nin diğer birçok şehrinde Onur Yürüyüşleri ve Onur Haftası etkinlikleri düzenlenmektedir. Bu etkinlikler, LGBTİ+ haklarının korunması için önemli bir mücadele platformu haline gelmiştir.
1993:
- 2 Temmuz: “Cinsel Özgürlük Etkinlikleri” adıyla ilk Onur Yürüyüşü planlandı ancak yasaklandı ve yurt dışından gelen konuklar sınır dışı edildi.
- 8 Mart: Kaos GL’nin ilk sokak eylemi gerçekleşti.
1996:
- 1 Mayıs: LGBTİ+ bireyler ilk defa 1 Mayıs kutlamalarına katıldı.
1998:
- 27 Eylül: Türkiyeli LGBTİ+ örgütleri ilk defa bir araya geldi.
2001:
- 1 Mayıs: LGBTİ+ bireyler tekrar 1 Mayıs kutlamalarına katıldı.
2003:
- 29 Haziran: İstanbul’da ilk Onur Yürüyüşü gerçekleşti.
2006:
- 1 Temmuz: 3. İstanbul Onur Yürüyüşü’nde ilk defa trans bayrağı açıldı.
2013:
- 1 Haziran: 11. İstanbul Onur Yürüyüşü’ne polis müdahalesi gerçekleşti.
2014:
- 29 Haziran: 12. İstanbul Onur Yürüyüşü’nde “Nefrete Karşı Sevgi Kazanacak” temasıyla 50.000 kişi katıldı.
2015:
- 26 Haziran: 14. İstanbul Onur Yürüyüşü’nün yapılması valilik tarafından yasaklandı. LGBTİ+ bireyler yasağa rağmen Taksim’e yürüdü ve polis tarafından şiddete maruz kaldı. Bu olay uluslararası kamuoyunda büyük yankı uyandırdı.
2017:
- 11 Haziran: İstanbul Sözleşmesi, Türkiye tarafından imzalandı. Bu sözleşme, LGBTİ+ haklarını da kapsayan önemli bir adımdı.
- 25 Haziran: 16. İstanbul Onur Yürüyüşü’nde 100.000’den fazla kişi katıldı.
2018:
- 23 Haziran: 17. İstanbul Onur Yürüyüşü’nün teması “Nefrete Karşı Birlikte Güçlüyüz” olarak belirlendi.
2019:
- 30 Haziran: 18. İstanbul Onur Yürüyüşü’nün teması “Yol Açıyoruz” olarak belirlendi.
2020:
- 28 Haziran: COVID-19 salgını nedeniyle online Onur Yürüyüşü düzenlendi.
2021:
- 26 Haziran: 20. İstanbul Onur Yürüyüşü’nün yapılması valilik tarafından yasaklandı. LGBTİ+ bireyler yasağa rağmen İstiklal Caddesi’nde yürüdü ve polis tarafından şiddete maruz kaldı.
2022:
- 26 Haziran: 21. İstanbul Onur Yürüyüşü’nün yapılması valilik tarafından yasaklandı. LGBTİ+ bireyler yasağa rağmen Taksim’e yürüdü ve polis tarafından şiddete maruz kaldı.
2023:
- 25 Haziran: 22. İstanbul Onur Yürüyüşü’nün yapılması valilik tarafından yasaklandı. LGBTİ+ bireyler yasağa rağmen Beşiktaş’ta yürüdü ve polis tarafından şiddete maruz kaldı.
2024:
- 23 Haziran: 23. İstanbul Onur Yürüyüşü’nün teması “Onur Yürüyüşleri Yasaklanamaz!” olarak belirlendi. Yürüyüşe on binlerce kişi katıldı.